Các nước hiện nay đã chuyển sang đánh thuế theo mức khí thải, bởi lẽ theo xi-lanh sẽ để hở khuyết điểm về giá bán.
Nhìn đề xuất thuế mới mà chính phủ vừa trình quốc hội, mức giá cho xe phổ thông lắp động cơ dưới 2 lít sẽ giảm khoảng 14%, tức một xe khoảng 800 triệu sẽ về mức gần 700 triệu, tiết kiệm được nhiều tiền so với hiện tại. Tuy nhiên, cách đánh thuế dựa trên dung tích xi-lanh như thế này, lại có thể khiến mục đích đánh thuế không thành công.
Trước hết, chính phủ xác định xe hơi là mặt hàng xa xỉ, đồng thời gây ô nhiễm môi trường, nên mới đánh thuế theo dung tích, với quy luật chung, xe càng đắt tiền dung tích càng lớn, và lượng khí thải càng cao. Mục đích, là tăng nguồn thu cho ngân sách từ thuế, kích thích tầng lớp trung lưu có cơ hội mua xe, hạn chế xe đắt tiền và bảo vệ môi trường.
Cách đánh thuế này trước đây cũng được các nước sử dụng, nhưng hiện nay những nước châu Âu họ đánh theo mức khí thải, đi thẳng vào vấn đề. Bởi lẽ, động cơ có thể lớn hơn, nhưng với công nghệ hiện đại có thể cho mức độ khí thải thấp hơn so với một động cơ dung tích nhỏ nhưng công nghệ cũ.
Nếu Việt Nam áp thuế theo dung tích, các hãng xe sang lại được lợi. Bởi lẽ, nhiều dòng xe sang chỉ dùng động cơ 1,8 thậm chí 1,5 lít, đi cùng tăng áp, phun nhiên liệu trực tiếp và nhiều ưu điểm khác. Như vậy, những xe này nghiễm nhiên được giảm thuế, trong khi mức giá "tiền tỷ" chỉ có giới nhà giàu mới mua được. Từ đó, chính phủ đánh mất mục tiêu thu ngân sách.
Ngoài ra, những xe không sang nhưng lắp động cơ từ 2 lít như CR-V lại bị đánh thuế cao hơn, khiến tầng lớp trung lưu càng khó tiếp cận.
Để đảm bảo đúng các mục tiêu đề ra, nên đánh thuế theo mức khí thải, giá bán hoặc kết hợp giữa giá xe và dung tích, để tạo sự hài hòa giữa nguồn thu ngân sách, giảm ô nhiễm môi trường cũng như khuyến khích người dân mua xe hơi.
Nguyên Khoa